පාරිසරික තිරසර සංවර්ධනය සංකල්පය ඇති වීමට තුඩු දුන් ඉතිහාස ගත සිද්ධි

          ලෝක මානව ප්‍රජාව පරිසරය කෙරෙහි දක්වන ආකල්ප ඒ කාලයත් වර්ධනය වීම ඈත අතීයේ පටන්ම දක්නට ලැ‍බුණා. කාලයක් අපි පරිසිරය වන්දනාමාන කරේ දේවත්වයෙන්. ගස්ගල්වලට අකුණු වගේ දේවල් වලට වැන්දා. ඒ වගේම ගංවතුර භුමිකම්පා ඇති කරන්නේ දෙවියෝ කියලා හිතුවා. අද අපි දන්නවා ඒ දේවල් ඇති වෙන්නේ සිවාභාවික ක්‍රියාවලි වල ප්‍රතිඵල නිසා කියලා.  කොහොම උනත් පරිසරය ගැන අපේ ආකල්ප ආකාර තුනකින් විස්තර කරන්න පුළුවන්.

1.යටත්වීම

           (දේවත්වයෙන් අදහන කාලේ අප පරිසරයට දැක්වුවේ යටත් පහත් බයගුලු     බවක් )

2.සහයෝගය

           (පස්සේ අපේ අවබෝධය ගොඩනැඟිමත් එක්ක අපි පටන් ගත්තා සහයෝගයෙන් වැඩ කරන්න. අපේ රටේ වැව් හැදෙන්නේ ඒ නිසා. අපි බිසෝ කොටු හදලා ජලය තරමක් දුරට පාලනය කරන්නේ ඒ නිසා. )

3.අභිබවනය

        (ඔන්න දැන් අපි හදන්නේ අභිබවා යන්න. පරිසරය අපිට ඕනා විදිහට හදා ගන්න. අපි එයාව පාලනය කරනවා. විවිධ කාරණාවලදි පරිසරය පවත්වාගෙන යන තත්ත්වය වෙනස්ම කරලා අපි අපේ දෙයක් ‍ඒ මත කරාගෙන යනවා නේ. )

                          ඉතිං මේ කියන කාරණා තුනට අනුගතව තමයි අපි අපේ පාරිසරික ප්‍රතිපත්තිය ගොඩනඟා ගන්නේ. අපේ පුද්ගලික පාරිසරික ප්‍රතිපත්තිය මොකද්ද කියලා කවදා  හරි කල්පනා කරලා තියෙනවාද කියලා මං දන්නේ නෑ. එත්  ඔයාලාටම වෙන් වෙච්ච ඉඩ කඩේ… එහෙම නැත්නම් ගෙවත්තේ කොයිතරම් දුරට ඔයාගේ ඒ පුද්ගලික  පාරිසරික ප්‍රතිපත්නිය දකින්නට පුළුවන්ද? ඔයා හිතන් ඉන්නේ කොළපාට වත්තක්. ඒ උනාට ඔයා ඉන්නේ දුඹුරු පාට පරිසරයක වෙන්න පුළුවන්. මල් පිරුණු වත්තක් එපා… අඩුම තරමේ එකම එක මල් පොච්චියක්වත් හදන්න තරම් ඔයා සංවේදී වෙන්න ඕනා. ඒකට මහ වෙලාවක් යන්නේ නෑ. ලස්සන මල් පැලයක් පොච්චියක් එක්කම අරන් ඇවිත් ජනේලයක් ලඟින් තියන්න මහ වෙලාවක් යන්නේ නෑ.  ඔයා එහෙ මෙහේ ගෙනියන වතුර බෝතලේ ඉතිරි වතුර ටික එයාට හවසට දුන්නා නම් ඇති. ඔයා වායු ගෝලයට දෙන කාබන්ඩයොක්සයිඩ් ටික එයා අරන් ආ‍යේ ඔයාට හුස්ම ගන්න අළුත්ම අළුත් ඔක්සිජන් ටිකක් දේවි. ආයේ හිතන්න මොකද්ද ඔයාගේ පුද්ගලික පාරිසරික ප්‍රතිපත්තිය කියලා.

          කොහොම නමුත් ලෝකයේ හැම ඇබින්දකටම මානව අවධානයන් යොමු වුණු හා තාක්ෂණික බලපෑමක් එල්ල කළ සිද්ධි ගොඩක එකුවක් තමයි කාර්මික විප්ලවය කියන්නේ. ලෝකයේ මහ විශාල හැරවුම් ලක්ෂයක් තමයි ඒක.. ඒකෙන් පස්සේ ලෝකේ ගොඩාක් දේවල් වෙනස් වුනා.  ඊට පස්සේ ආපු  යුගයන්ගේ පාරිසරික භාවිතය හා පසුව පරිසරය කෙරේ ඇති වු අවධානයන් මේ සම්බන්ධයෙන් ගැනයි මං මේ කතා කරන්න යන්නේ. එහෙම කතා කරලා අන්තිමේ මං පෙන්නලා දෙන්න යන්නේ අද පවතින තිරසර පාරිසරික සංකල්පය කියන හෑල්ල ගැන ඔයාට පුංචි සිතුවිල්ලක් දෙන්න. හොද ලස්සන නෙළුම් මල් හැදෙන  පැලයක අලයක් පල් ගඳ ගහන නරා වලක වැටිලා තියෙන හැටි කියන්නයි මට ඕනා. කවදා හරි දවසක කවුරු හරි හොයනවා නම් තිරසර සංවර්ධනය යනු ධනවාදයේ හෙවනැල්ලක්ද කියලා. මං මේ උත්සහා කරන්නේ එයාට කතා කරන්න. එයා හිතන දේ දැන් මටත් හිතුණා කියන්න.

             අපි ටිකෙන් ටික කියවමු. මං මේ  කියන්න යන්නේ කොහොමද තිරසර සංවර්ධනය ගොඩ නැගෙන්නේ කියලා. ඒ වගේම මං බලාපොරොත්තු වෙන්නේ මේ ලිපියෙන් දමා ගන්න පදනම අරන් ඊලඟ ලිපියකින් වර්ධනයේ සීමා (සිංහල පරිවර්ථනය ඇසුරෙන්) හා ‍අපේ පොදු අනාගතය (සිංහල පරිවර්ථනය ඇසුරෙන්) වගේ පොත්  හා මිහිකත සමුළු වලින් කතා කෙරුණු සමහර විවාදාත්මක  දේ ගැන නිදහසේ කතා කරන්න. ඒවා ගැන කතා කරලා ආරම්භය කොහොම උනත් පස්සේ තැවරුණු  අර  ධනවාදයේ ආලේපනයන් ගැන යමක් කියවන අයට දෙන්න.

              කාර්මික විප්ලවයේ විවිධ ක්‍රියාවන් සමඟ පරිසරයට මිනිසා එක් කරන රසායන සංයුතින් ප්‍රමාණය  වැඩි උනා. විවිධ කර්මාන්ත කිය කියා මේ අය විවිධ රසායන සංයුතින් වායු ගෝලයට පසට ජලයට මුදා හැරියා.  මෙම රසායනයන් පාරිසරික පද්ධති වල සමතුලිතතාවය එසේ නැතහොත් ආදාන හා ප්‍රතිධාන ක්‍රියාවලි අතර ඇති තුලිත සම්බන්ධය පළුදු කීරීමට කාලයත් තිස්සේ කටයුතු කරා. ඉතාම සරලව කියනවා නම් පරිසරයේ සියළු කටයුතු කෙරෙන්නේ එක්තරා රටාවකට. එයා හැමතිස්සේම ඉන්නේ සමබර අයවැයක. ඒ වගේම හුඟාක් ස්වාභාවික පරිසරික කටයුතු චක්‍රීයයි. ඒ නිසා එකක අය ක් හෝ වැය ක් තවත් එකක ක්‍රියාත්මක වීමට හා පැවැත්මට අනිවාර්යෙන් බලපානවා. මොකක් හරි දෙයක්  චුට්ටක් වෙනස් ‍උනාම තවත් එකක රිසාල්ට් එකට ඒක කෙලින්ම බලපානවා.

       උදාහරණයකට ඔයාට තියෙනවා  කියන්නකෝ ලොකු වත්තක් ඒකේ මහ පදාසයක් තියෙන්නේ ලොකු ගස්. ඔයා  ගිහින් ඔයාලාගේ  තියෙනවා කියලා හිතන කැලේ කැපුවා කියන්න කෝ. හරි ගස් ටික කැපුවා ඒක ඔයාට එතනින් ඉවරයි. එහෙම නැත්නම් ඒ ටික ලී කරලා වෙන මොකක් හරි කරන කං වැඩේ ඔයාට අදාල වේවි. එත් පරිසරයට ඒහෙම නෑ. එතනින් එන ජල වාශ්ප ටික නැති වෙනවා. ඔන්න ජල චක්‍ර‍ යේ වැඩ ටික බකල් වෙනවා. එතන තිබ්බ පසට ආවරණයක් නැතිව යනවා. ඒ පස කාලයක් තිස්සේ හුරුවෙලා තියෙන්නේ හෙවනේ ඉදලා. ඒ පසේ ජිවත් වෙච්ච අයත් එහෙමයි. එයාලාගේ ජිවිතත් බකල්. ඔන්න සුමානෙකට පස්සේ කොහොම හරි හත්දුරැත්තක් වගේ දිග වැස්සක් වහිනවා. අර අළුතෙන් නිරාවරණය වෙච්ච පස හොදා ගෙන යනවා. එතකොට එතන පසත් අවුල්. එතන නාය ගියොත් ඊට වඩා අවුල්. ඒ ගස් ටිකේ ජිවත් වෙච්ච රිලා කුරුළු ආදි සතුන්ටත් අවුල්. දැන් ඔයාගේ ඉඩම විතරක් නෙවේ මේ ඉන්න බිලියන හතෙන් බිලියනයක් ඒ කියන්නේ හැම මිනිස්සු හත් දෙනෙකුගෙන් එක් කෙනෙක් ඔයාව කොපි කරලා මේ වැඩේ කරොත් ඔයා හිතන්න ඒක ලොකේ තියෙන ජල චක්‍ර/ පාංශු චක්‍ර/ කාබන් චක්‍ර/ නයිට්‍රජන් චක්‍ර වගේ එවාට දැනෙනවා නේද?  පරිසරයත් එක්ක බලද්දි ඔයා ඒකේම කැල්ලක් මිසක් ඉන් පරිබාහිර කෙනෙක් වෙන්නේ නෑ කවදාවත්.

    හරි දැන් ඒ කතා ඇති. අපි යන් අපේ අද මාතෘකාවට… මං මුලින් ඔයාව දැනුවත් කරනවා සිද්ධි ටිකක් ගැන. ඒ වගේ සිද්ධි ටිකක් තමයි මිනිස්සු ගේ ඇස් ඇරියේ. කාර්මික කටයුතු නිසා පරිසරයට විශාල හානියක් සිද්ධ වෙනවා කියලා පෙන්නලා දුන්නේ. ඒ සිද්ධි විසින් සකස් කරපු පසුබිමක තමයි පාරිසරික තිරසර සංවර්ධනය කියන දේ බිහි වෙන්නේ… හැබැයි මේ සේරම සිද්ධ වෙන්නේ බටහිර කාර්මික රටවල. ඒක අමතක කරන්න එපා.

                                         ***  ***  ***  ***  ***  ***  ***  ***  ***  ***  ***

             පරිසරය සම්බන්ධව ලෝක මානව අවධානය මුලින් යොමු කිරීමට සමත් වු වැදගත් සිදුවීම් ආරම්භ වුනේ 20 වැනි සියවසයේ මැද කාලයේයි. ඒ වන තුරු කාර්මික විප්ලවයෙන් උපන් විද්‍යාව හා තාක්ෂණයන්, කාර්මිකරණය වැනි දේ කෙරේ ලෝකයේ ඇතිවුයේ ඉතාම යහපත් ආකල්පයන්.

     50 දශකය අවට සිදුවු ඝන මීදුම් / දුමාර /ධුමිකා  නැතහොත් වායුගෝලයේ දුෂිත තත්ත්වයන් හේතුවෙන් සිදුවු සිද්ධී.

 

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Man_Lights_Cigarette_in_Daylight_-_Black_Tuesday_1939.jpg

01. 1930 මෙවුස් නිම්නයේ ඝන මීදුම/ දුමාරය (Meuse Valley fog)

        මෙය 1930 දී බෙල්ජියමේ සිදුවු සිදුවීමක් වන අතර ඝන මීදුම් තත්ත්වය දින දෙකක් තුනක් පමණ පැවතියා.  මෙයින් ඇතිවු හුස්ම ගැනිමේ අපහසුතා හේතුවෙන් ඒ ප්‍රදේශවාසීන්  600ක් පමණ රොගාතුර වු අතර   මිනිස් ජීවිත 60 ක් අහිමි වුවා. ඊට අමතරව ගවයින් ආදි ඇති කළ සතුන්ද මෙයින් පීඩාවට පත්වුවා.  මෙය සිදුවුයේ ප්‍රංශයේ සිට නෙදර්ලන්තය හා බෙල්ජියම මැදින් උතුරු මුහුදට  ගලන මෙවුස් ගංගාව අවට කාර්මික අපදුව්‍ය වායු ගෝලයට එක්වීම නිසායි.

02.1939 ‍ශාන්ත ලුවිස් ඝන මීදුම / දුමාරය (St._Louis_smog)

         1939 වසරේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ මිසුරි ප්‍රදේශයේ (මිසුරි මිසිසිපි නම් ගංගාව ‍ඇති ප්‍රදේශය) ඇතිවු තත්ත්වයකි. නිවාස උනුසුම් කිරීම හා නෙයෛකුත් ගෘහාශ්‍රීත කටයුත් සඳහාත් විවිධ කාර්මික යෙදවුම් සඳහාත් ජතු ගල්අඟුරු දහනය කිරීම මීට හේතු වු බවයි වාර්තා වන්නේ. එදිනෙදා ජන ජිවිතයට බාදා කරන තරමේ තද මිදුමක් වගේ දුමාරයක් ප්‍රදේශය පුරා පැතිර තිබු බව තමයි කියන්නේ.

            මේ වගේ දුමාර වරින් වර ඇති වෙලා තියෙනවා. මේ ඒවායින් කිහිපයක් විතරනේ. මේ වගේ දුමාර ආවහම කාළගුණය කෘෂි කටයුතු වගේ දේවල් එක්කම  එදිනෙදා ජිවිතත් අඩාල වෙනවා. සේරටම වඩා ශ්වසන ආබාධ නිසා රෝගාතුර වීම. කිරි දරුවෝ වගේම මහළු අය රෝගින් මේ නිසා ඉකිමනින් අනතුරට ලක් උනා. ඔයා නිකං හිතන්න ඔයාට හුස්ම ගන්න බැරි තරමට වාතය කිලිටු වෙලා ගිහින් කියලා. ඔයා ඔයාට ආදරණිය අයත් එක්කම මැරෙන්න යනවා කියලා… ඔයාට කලින් ඔයාගේ ඇස් ඉස්සරහාම ඒ අය මැරිලා යද්දි කොයි තරම් වේදනාවක්ද? ඒ දුක මේ දුමාර විසින් ඒ ප්‍රදේශවාසින්ට අත් කරලා දුන්නා.

 මිනමාටා අනතුර (Minamata disease) 1956-1961:

      මේක විශාල සිද්ධියක් මේ තේමාවත් එක්ක සලකා බලද්දි. ඒ වගේම සැහෙන අවධානයක් දිනා ගත්තා මේ සිද්ධිය. පොදු ජනතාව මේ සිද්ධියට විරුද්ධව තමන්ගේ එදිනෙදා ජිවිත පවා වෙනස් කරගෙන කැප වුණා. ඒක මහ ඛේදයක්. ලස්සන අම්මලාගේ කිරි සිහින බොඳ කරගෙන ඉපදුණේ විකෘති හැඩ ඇති දරුවෝ. දුප්පත් පවුල්වල අයට විතරක් නෙවේ පොහොසත් පවුල් වල අයට මේ උපන්ගෙයි කරුමෙන් දුක් විදපු ළමයින්ටත් ගෙවන්න උනේ මහ දුක හිතෙන ජිවිතයක්. විශේෂයෙන්ම ධිවර ජනතාවට නම් මේ අනතුර සාපයක්ම උනා.

     මේ සිද්ධියේ අනතුරුදායක හඳුනා ගෑනීමක් පළමුවෙන්ම වාර්තාවක් ජපානයේ මිනමාටා ප්‍රදේශයෙන් 1956 දී වාර්තා වුණා. ජපානයේ සිදුවු අනතුරු අතර මෙයත් විශේෂිත එකක් බවයි ඒ රටේ අය කියන්නේ. සමහර අය‍ මේ අනතුර හඳුන්වන්නේ Chisso-Minamata disease ලෙසින්. රසදිය වසවීමක් තමයි සිද්ධියට මුල් උනේ. ශරිර දුබලතා සහ විකෘතිතා මෙන්ම ඇස් පෙනිමේ කණ් ඇසීමේ දුර්වලතා මිනමාටා ප්‍රදේශයේ ජනතාව අතර දක්නට ලැබෙන්නට පටන් ගත්තා. ළදරු මෙන්ම කළල හා භ්‍රෑණ මරණ මෙන්ම විකෘතිතා බහුලව මේ කාලයේත්  ඊට පසු කාලීනවත් මේ ප්‍රදේශයේ දක්නට ලැබුණා.

      1908 දි ආරම්භ කළ  Chisso Corporation නම් රසායනික කර්මාන්ත ශාලාවක් විසින් නිකුත් කළ  අපජලය සමඟ මීතයිල් හා රසදිය තිබීමත් ඒ අපජලය මිනමාටා ‍බොක්ක‍ට බැහැර කිරීමත් ඒ අපජලය විවිධ කටයුතු හරහා විශේෂයෙන් ම ඒ බොක්ක අවට ප්‍රදේශයේ මසුන් ආහාරයට ගැනීම නිසා  ප්‍රදේශවාසින්ගේ ශරීර ගතවීමත් නිසා තමයි සිද්ධිය ඇති උනේ. සිද්ධිය නිසා 1784 කගේ ජිවිත අහිමි උන බව වාර්තා වනවා. 2001 දි කළ සොයා බැලීම් වලට අනුව සිද්ධියට ගොදුරු වු පුද්ගලයින් ගණන 2265 ක්.

      මුලින්  මේ සමාගම පොහොර වර්ග නිශ්පාදනය කළ අතර පසුව ජපානය පුරා ලත් ව්‍යාපාරික සාර්ථකත්වය හා ව්‍යාපාරික කටයුතු පුළුල් කීරිමක් ලෙස ඇසිටිලීන්, ඇසිටැල්ඩිහයිඩ්, ඇසිටික් අම්ලය, අදියත් නිශ්පාදනය කරන්නට පටන් ගත්තා. මේ කර්මාන්තය ඉතා වේගයෙන් සිය නිශ්පාදනයන් වැඩි කරමින් සිඝ්‍ර ලෙස දියුණුවට පැමිණුනා.  1932 වසරේ දි මේ කියු ආයතනය ඇසිටැල්ඩිහයිඩ් නම් රසායනය ටොන් 210 ක් නිශ්පාදනය කර තිබෙනවා. 1956  වසරේදි මේ ප්‍රමාණය ටොන් 6000ක් වු අතර 1960 වසරේදි ටොන් 45245ක් නිෂ්පාදනය කර තිබෙනවා. 1932 සිට 1968 දක්වාම මේ රසායන නිශ්පාදනයේ අපඅජලය එක් කෙරුණේ මිනමාටා බොක්කට යි. ඇසිලටැල්හයිඩ් නිශ්පාදනයේදි උත්පේරකයක් වශයෙන් mercury sulfate   භාවිතා කරනු ලබන අතර එහි අතුරු ඵලයක් වශයෙන් රසදිය (mercury) සුළු ප්‍රමාණයක් නිපැද වෙනවා. එසේ නිපැද වෙන රසදිය methylmercury  වශයෙන් හඳුන්වනවා.

       මේ සිද්ධියෙන් රෝගල් ගතවු  දි පළමු රෝගියා වයස අවුරුදු පහක් වු දැරියක්. ඇය රෝහල් ගත වුයේ 1958  අප්‍රේල් 21 දින. දින දෙකකට පසුව ඇගේ සහොදරියත් පසු තවත් රෝගිනුත් ‍සමාන වු රෝග ලක්ෂණ සහිතව රෝගල් ගත කෙරුණා.

         ගෘහාශ්‍රීත සතුන් පවා රෝගාතුර වීම මුලින් පරික්ෂකයන්ගේ ඇස ගුටුණේ නෑ. ඔවුන් ඒ සිද්ධිය මිනිසුන්ගේ රෝගි තත්ත්වයත් සමඟ එකට සැලකුවේ නෑ. නමුත් රෝගින්ගේ නිවාස වල වාසය කළ පුසන් වලිප්පුව හැදි මිය ගොස් තිබුණා. සමහර විට උන් පිස්සු හැදි මිය ගොස් තිබුණු නිසා ජනතාව ඒ රෝගය හඳුනා ගත්තේ “cat dancing disease” (පුසන්ගේ නටන රෝගය) ලෙසයි. කුරුල්ලන් පවා රෝගය ආසාදනයෙන් මිය ගියා. මසුන් මිය ගොස් ජලය මත පාවෙන්ට පටන් ගත්තා. විවිධ සතුන් මේ ලෙසින් රෝගාතුර උන අතර මුහුදු පැලෑටි පවා මිනමාටා බොක්ක අශ්‍රීතව වැඩුනේ නෑ. සාමාන්‍ය පරිදි කෙරුණු පරික්ෂණයෙන් කිසිදු තත්ත්වයක් පිළිතුරු ලෙස සොයා දෙන ලෙස Kumamoto University නම් විශ්ව විද්‍යාලයෙන් ඉල්ලීමක් කළා. රෝගය ඉතා වේගයෙන් පැතුරුණේ සෑම දෙනාගේම අවධානයට බඳුන් වෙමින්. රෝගින්ගේ අතේ පයේ සංවේදය ‍නැති උනා. අත් පා හිරි වැටුණු අතර රෝගින් නොවැටි ඇවිදිමට පවා අපහසු තත්ත්වයක් උදා උනා. කතා කිරීමටත් රෝගින්ට අපහසු උනා. කටහඬ වෙනස් වීම හා ගිලිමේ අපහසුතා ඇති වීම  රෝගින් අතර බහුලව පැවති තත්ත්වයක් උනා. අවසානයේ සිහිමුර්ජා තත්ත්වයේ සිටි රෝගින් ඒම තත්ත්වයෙන් ම මිය ගියා. මුලින් ආහාර විසවීමක් ලෙසින් හඳුනා ගත්තත් වසංගතයක් මෙන් වු මෙම තත්ත්වය පිළිබදවත් රෝගින් පරික්ෂා කරමින්  කෙරුණු පරික්ෂණ වලිනුත් පසුව තහවුරු උනා රෝගි තත්ත්ව (ස්නායු පද්ධතිය ආශ්‍රීතව) ඇති වීමට හේතු වන්නේ කර්මාන්ත ශාලාවෙන් පිටවන අපජලය ජලයට මුසු වීම බව.

      1968 දි කර්මාන්ත ශාලාව වසා දැමුණා මේ  සිද්ධිය පදනම් කරගෙන. මේ අතරේදීම සඳහන් කරන්න ඕනා වගේම සිද්ධි කිහිපයක් තිබුණා ජපානයේ.( Four Big Pollution Diseases of Japan) එ සිද්ධි ලෝක ඉතිහාසය ඇතුලේ ගොඩාක් ම වැදගත් සිද්ධි නම් නෙවේ. එත් ඒවා තුළින් වඩා විශාල සිද්ධිය ස්මතු උනා වගේ ම නැවත නැවත මතක් කරනු ලැබුවා.

1962  දී රේචල් කාසන් විසින් රචිත ‘නිහඬ වසන්තය’:

         දෙවන‍ ලෝක යුද්ධය අවසාන වී (විශේෂයෙන්ම ම හිරෝශිමා නාගසාකි ප්‍රහාරයෙන් පසුව) ඇමරිකාවේ නව උදානය සිද්ධ වීමට පටන් ගත් මුල් කාලයයි. මේ කා‍ලයේ ඇමරිකාව ලෝකයේ බලවතා ලෙසින් කාර්මික අංශයට වැඩි අවධානයක් යොමු කර තිබුණා. පශ්චාත් යුද සමයක් ලෙසින් මෙන්ම සීතල යුද්ධයේ එක්තරා පැහැදිලි කාල වකවානුවක් ලෙසින් ද මේ කාලය ඇමරිකාවට වැදගත්.මේ කාලයේ දි අංගවිකල ළදරුවන් ඉපදුනාම ඒකට හේතු දෙමාව්පියෝ දැනන් හිටියේ නෑ. සාපයන් වගේම අඳුරු බලවේග වලට ජිවිත ගොදුරු උනා කියලා ඒ අය හිතුවා. ඒ අයගේ පව්කාරකම කියලා හිතුවා. එත් ඇත්ත කතාව ඒක නෙමේ.

         පාරිසරික අවධානය යොමු වු වැදගත් සිදුවීම් ගණාවක් අතුරෙන් 1962 දී රෙචල් කාසන් විසින් ඇති කල කතිකාවත ‘ප්‍රථම ප්‍රහාරය’  ලෙස මේ මාතෘකාව හා සම්බන්ධව කතා කරන බොහෝ අය හඳුන්වනු ලබනවා. සාගරික ජීව විද්‍යාඥවරියක වු රේචල් ලුවිස් කාසන් (Rachel Louise Carson (May 27, 1907 – April 14, 1964) විසින් රචිත ‘නිහඬ වසන්තය’ ( silent spring) නම් ග්‍රන්ථය නිහඩවම ලෝකයේ සිදුවන අති මහත් ව්‍යසනයක් පිළිබඳ කතා බහට ලක් කරා.

රේචල් කාසන් හා ඇගේ ග්‍රන්ථය

 

        ඇය සාගරික ජීවින් පිළිබඳ කරනු ලැබු පර්යේෂණ වලදි මේ බව මුල්වරට අණාවරණය කර ගත්තා. සාගරික ජීවින්ගේ ශරිර ගතවු එකල පලිබොධකයක් ලෙස ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය පුරා ‍බහුලව භාවිතා කරන ලද DDT සාගරික ජිවින්ගේ ශරිර ගතවිම හා විෂ සහිතව විවිධ ආබාධයන්ට ලක්වීම කාසන් අඳුනා ගත් අතර ඒවා සතුන්ගේ ශරීරවලට එක් වන්නේ විවිධ කාර්මික අපජලය හා අපද්‍රව්‍ය ජලමාර්ග වලට එක්විම නිසා බවත් එම ජලය හෝ මේ විෂ ශරිර ගත සතුන් ආහාරයට ගැනීම නිසා මිනිසා රෝගන්ට ගොදුරු වන බවත් ඈ පෙන්නලා දුන්නා. ඉන් නොනැවතී මේ විෂ සහිත ද්‍රව්‍යයන් කාන්තාවන්ගේ ශරිර වල තැම්පත් වී අළුතින් බිහිවන පරම්පරාවන් අංගවික හෝ මන්දබුද්ධික තත්ත්වයන්ට පත් කිරීමට තරම් ප්‍රබල බවත් පෙන්වා දුන්නා.

        ඇගේ මෙම අණාවරණය කිරීම එකල ව්‍යාපාරයන්ට එල්ල කරන ලද මරු පහරක් වුයෙන් මේ නිසා නුතන විද්‍යාව හා තාක්ෂණයත් මිනිසා ප්‍රතික්ෂේප කිරීම හා කාර්මික පරිසර කෙරේ පොදු ජනතාව අතර  විරෝධයක් ගොඩ නැඟීමට ඇතිව තිබු හැකියාවයි. මේ නිසා ඇගේ මේ ප්‍රකාශය වසර දහයක් වන තුරුම විවිධ අපවාදයන්ටත් පසුව විවාදයටත් බඳුන් උනා. විශේෂයෙන් ම ඇමරිකානු ව්‍යාපාරිකයන් ඇයට මිනිසුන් කර්මාන්ත කෙරේ උදාසීන කරවන සාම්ප්‍රධායික මත වලින් ගහණ ‍කෙනෙක් ලෙස  ඍජුව චෝදනා කරන කරා.

        නමුත් දිගින් දිගටම ඈගේ පෙන්වා දීම් වලින් ඇත්ත ස්මතු වෙද්දි ඒවා බැහැර කළ නොහැකි තැනට  පත් වන විට මිනිසුන් ඒ කෙරෙහි අවධානය යොමු කරා.  කොහොම උනත්  අවසානයේ දී  මෙහි ප්‍රථිපලයක් වශයෙන් වසර 10 කට පසුව, ඇය මිය ගොස් වසර 08 කට පසුව එනම් 1972 දී ඇමරිකාවේ තහනම් රසායනයක් ලෙසින් DDT නම් කරා.

       මෙම ග්‍රන්ථය පිළිබඳ ගුණ දොස් කතා කොතෙක් ඇතත් ලෝකයේ යම්  ආකාරයකට පාරිසරික විනාශය පිළිබඳ මිනිසුන්ගේ අවදානය යොමු කරපු සිදුවීම් අතර  වැදගත් බවක් ‍හිමි කර ගනු ලබනවා.  

1969 සැන්ටා බාර්බරා තෙල් කාන්දු වීම.

      මෙය සිදු වුයේ 1969 ජනවාරි මාසයේ 28 වන දා සිට දින දහයක් පුරා එනම් පෙබරවාරි 7 වන දා දක්වා දකුණු දිග කැල්ෆොනියාවේ සැන්ටා බාබරා නගරය ආශ්‍රිතව පැසිපික් මුහුදේ යි. මෙය ඒ කාලයේ සිදු වු විශාලතම තෙල් කාන්දු වීම ලෙසයි ප්‍රසිද්ධ වුයේ. වසර 2010 වන විට එය තෙවැනි විශාලතම තෙල් කාන්දුව වුවා. ඒ 1989 හා 2010 දි සිදුවු තෙල් කාන්දුවීම් හා සලකා බලද්දි යි. සිද්ධිය නිසා අපතේ ගිය බොර තෙල් බැරල් ප්‍රමාණය 80000ත් 100000ත් අතර වනවා.  මේ සිද්ධිය නිසා මිය  මුහුද ආශ්‍රීත පක්ෂින් සංඛ්‍යාව ආසන්න වශයෙන් ගණනය කර ඇති පරිදි 3686 ක් වන අතර විනාශ වී ගිය සාගරික ජිවින් ප්‍රමාණය කොතෙක්ද කියා දන්නේ නෑ. නමුත් විද්වතුන් පෙන්වා දෙන පරිදි ඒ ප්‍රදේශයේ වාසය කළ සාගරික ජීවින් ගෙන් 80%ක් – 90% ක් පමණ සිද්ධිය නිසා විනාශ වී තිබෙනවා. මේ වගේ සිද්ධියක් නිසා බොහෝ සෙයින් උරණවන්නේ දියදම්වේදින්(පරිසරවේදීන්). ඔවුන් පෙන්වා දුන්නා මේ වගේ කාර්මික යෙදවීම නිසා ආර්ථික සංවර්ධනය සංවර්ධනයක්ද යන ප්‍රශ්නය නැවත නැවත නැඟුනා.

1970 ලව් කැනල් හි විශ මුසු වීම.

       නිව්යෝර්ක් නගරයේ නයගරා ආශ්‍රීතව පිහිටා ඇති එකිනෙකාට සමාන්තර අතුගංගා දෙකක් ලව් කැනල් නමින් හැදින්වේ. මේ අතු ගංගාවන්ට Hooker Chemical නම් ආයතනයකින් විශ සහිත අපද්‍රව්‍ය ටොන් 21000ක් පමණ මුදා හැරීම නිසා ‍සිද්ධිය ඇති විය. විශ සහිත ජලය ජන ජිවිත හා මුසුව විවිධ ආබාධ ඇති කරන ලදී. මළ දරු උපත් සේ ම අංගවිකල දරුවන්ගේ උපත් වැඩි විය. 85000කට වඩා පිරිසක් සිද්ධිය නිසා පිඩාවට පත්ව ඇත.

  

1976 සෙවෝසෝ පිපුරුම.

       1976 ජුලි මස 10 වන  දින පෙරවරු 12:37 ට  ඉතාලියේ උතුරු මිලානෝ හි දි රසායනික කර්මාන්ත ශාලාවක් පිපිරීම නිසා අනතුර සිදු විය. මේ අනතුරින් ටෙට්‍රාක්ලෝඩිබෙන්සෝප්ඩයොක්සීන් වායුගෝලයට එක්විය. මේ අනතුරින් පස්ව කර්මාන්ත ශාලාවක් ආරම්භ කිරීමට පෙර සැලකිය යුතු නීති රීති මාලාවක් හඳුන්වා දීමට කටයුත් කරන ලදී.  මේ සිද්ධිය නිසා මිනිසුන් 17000ක් පමණ ඍජුවම පීඩාවට බඳුන් වු අතර මෙඩා හි මිනිසුන් 19000ක් කැසානෝ මෙඩර්නෝ හි 34000ක් බොවිසියෝ හි 11000ක් විකිරණයට හසු විය.

1979 ත්‍රී මයිල් දූපතේ පිපිරුම.

         1979 වසරේ මාර්තු 28 වන දින සිදු විම සිදු විය. ඇමරිකානු ඉතිහාසයේ විශාලතම වාණිජ න්‍යෂ්ටික බලාගාර පිපුරුම මෙය වේ. විකිරණශිලි ගෑස් සහ අයඩීන් විශාල ප්‍රමාණයක් පරිසරයට එක් විය. එක්ලක්ෂ පනස්දාහක් පමණ ජනයා වහාම ප්‍රදේශයෙන් ඉවත් කෙරුණු අතර සති තුනකට පමණ පසුව ප්‍රදේශය නැවත යථා තත්ත්වයට පත් විය.

1984 භොපාල් අනතුර

      මෙය 1984 දෙසැම්බර් 2 වන දා (රාත්‍රි කාලයේ ) ඉන්දියාවේ මධ්‍ය ප්‍රදේශ් හි භෝපාල් නගරය ආශ්‍රීතව ගෑස් කාන්දුවක් නිසා ඇති විය. 2259 ක් සිදුවීම නිසා ක්ෂණිකව  මරණයට පත් විය.

      සිදුවීම මුල් කර ගෙන මරණයට පත් වුවන් ගේ ගණන පසුව 3787 ක් විය. සති දෙකකට පසුව මරණ සංඛ්‍යාව 8000ක් විය.  ලක්ෂ පහක් පමණ අන්ධ බව විකිරණ හා රසායන පිලිස්සීම් මෙන් ම තුවාල ද ඇති විය. ඒ අය අතරින් ලක්ෂ දෙකක් පමණ වයස අවුරුදු 15ට අඩු අය වන අතර ගැබිණියන් 3000ක් පමණ සිටි බව වාර්තා වේ. ඉන්දියාවේ මධ්‍ය ප්‍රදේශයේ පිහිටි රසායන කම්හලක ඇති වු ගෑස් කාන්දුව නිසා පිටතට ආ රසායනයන් වායු ගෝලත් සමඟ ප්‍රතික්‍රියා කරමින් විනාශය පැතිරවීය. සිද්ධියේ විපාක තවමත් දක්නට ලැබේ. විශාල මහජන උද්ඝෝෂණ පවා සිද්ධිය මුල් කරගෙන පසුව ඇති විණි.

1986 චර්නොබිල් අනතුර

        1986 අප්‍රේල් 26 යුක්රේනයේ සිදුවු මේ අනතුරින්  30 දෙනෙක් පමණ මිය ගිය අතර 2008 වන විට එම මිය ගිය සංඛ්‍යාව 64 දක්වා වැඩි වි  ඇත. සිද්ධිය නිසා මෑතක් වනතුරුම ප්‍රදේශය ජන ශුන්‍ය කලාපයක් ලෙස පැවතිනි. අතිවිශාල පිරිසක් පශ්චාත් පිඩාවට ලක් විය. සිද්ධිය මුල් කරගෙන පිළිකා තත්ත්ව  ඇති වු අය අදද සිටිති.

                                         ***  ***  ***  ***  ***  ***  ***  ***  ***  ***  ***

        මේ ආදි වු සිද්ධි තමයි මුල් උනේ මිනිස්සු ආර්ථික වර්ධනය සංවර්ධනය කියලා සිතපු සිතිවිල්ල වෙනස් කරන්න. මේ සිදුවීම් අනුව ලෝකය පුරා මිනිස්සු හිතුවා ආර්ථික වර්ධනය උදෙසා කාර්මික වශයෙන් නැඹුරු වන එක මිනිස් ශරීරයට මෙන්ම පරිසරයටත් ඒ තරම් හොදක් නොවන බව. මේ නිසා මිනිස්සු හිතුවා පාරිසරික වශයෙන් හිතකාමී වෙලා තමන්ගේ අර්ථිකය වර්ධනය කරගෙන සංවර්ධනය වෙන ආකාරය පිළිබඳව. විශේෂයෙන් මිනිසුන් කතා කරා  මේ කෙටි කාලය තුළ කර ඇති විනාශයන් ගැන. වර්ධනයේ සිමා, අපේ පොදු අනාගතය වගේ පොත් වල  ඒ අය කතා කරලා තියෙන්නේ ඒ අය විසින් පරිසරයට කළ හානිය හා ඒ වෙනුවෙන් කළ යුතු දේවල්. අපේ පොදු අනාගතය තමයි ප්‍රථම වරට සංවර්ධනය ස්ථිර විය යුතුයි කියන දේ හෙළිදරව් කරන්නේ. සංවර්ධනය ස්ථිරසාර වන්නට නම් පරිසරය විසින් එය දරාගත යුතුවනවා. පරිසරය ප්‍රතික්ශේප කරන්නාවු සංවර්ධනයක් පවතිනනේ නැති නිසා පරිසරයට අනුගත වු සංවර්ධන ප්‍රතිපත්තියක් අවැසි බව ඔවුන් පෙන්වා දෙනවා. මේ සිදුවීම් ප්‍රධාන සිදු වීම් පමණයි. ලෝකය පුරා කාර්මිකකරණය කියන නවතාවය එක්ක දෙවැනි ලෝක යුද්ධය එක්ක මිනිස්සු හුඟාක් හිතුවා. සල්ලි බලය පස්සේ දුවලා හති වැටුණු මිනිස්සු එකතු වෙලා තමයි ස්ථිර සාර සංවර්ධන ප්‍රතිපත්තියක් විදිහට තිරසර සංවර්ධය/ ධරණිය සංවර්ණය කියන දේ ලෝකයේ කරලියට අරන් එන්නේ…

පසුව ලියමි;

     එහෙම අරන් ආවට මොකද ඒ අය ඒ නිති රිති පැනවුවේ සිරිත් විරිත් පිළිපදින්නට කිව්වේ සංවර්ධනය වෙත ගමන් කරමින් සිටින අයට. විනාශ කළ අය තවදුරටත් ඒ විනාශය නතර කළේ නෑ. කන්දක් විලි ලා වැදුව මි බෙට්ටක් වගේ අද තිරසර සංවර්ධනය කියන්නේ විලි ලෑ තරම් පලක් නුදුන් දෙයක් ය. මා මේ හුදෙක් හුවා දක්වන්නේ සිදු විම් කිහිපයක් ම පමණයි. ඒවා අනතුරු විතරයි. මිනිස්සු න්‍යෂ්ටික අත්හදා බැලීම් කරන්නේ මිනිසාට අනතුරුදායක නොවන නමුත් පරිසරයට අනතුරුදායක විදිහට.

     මේ සිදුවිම් නිසා මරනයට පත් ගණන හා පිඩාවට පත්  ජිවිත ගණන විශාලයි. එමෙන් ම මේ සිද්ධිවලට පරිබාහිර වු තවත් කුඩා සිද්ධි ඕනෑ තරම් තිබෙනවා. මුලින් ම කාර්මිකරණයෙන් පිඩාවට පත්වුනේ සංවේදි හිත් ඇති කලාකාරයෝ… ස්වාභාව සෞන්දර්ය ප්‍රිය කළ අයගේ කෑ ගැසිම් යුරෝපයේ සුප්‍රසිද්ධ සාහිත්‍යමය නිර්මාණ අතරේ ඕන තරම්. අන්තිමට ම කාර්මිකරණයෙන් බැටකෑවේ දුක් විඳලා විඳලා අත්වල කර ගැට ඇවිල්ලා ලේ දාඩිය හළපු දුප්පතුන්… වෙහෙසවන්නන්… මේ ආර්ථික පිරමිඩයේ පතුලේ ඉදන් බර දරන්නන්.  

එහෙනම් ඉක්මනින් ආයේ තවත් ලිපියකින් හමුවෙන්න බලාපොරාත්තුවෙන් මේ ලිපිය මං අවසන් කරනවා.   සුබ දවසක්!

Technorati Tags: භුගෝල විද්‍යාව,තිරසර සංවර්ධනය,ධරණිය සංවර්ධනය,තිරසර සංවර්ධනය සංකල්පය ඇති වීමට තුඩු දුන් ඉතිහාස ගත හේතු

ශක්‍යවාදී සංකල්පය.

මෙය භූගෝල විද්‍යාවේ  තවත් එක් වැදගත් ප්‍රවේශයක් වේ. නියති වාදී සංකල්පයට පිළිතුරක් වශයෙන් ඉදිරිපත් වු මෙම අදහස විඩාල් ඩී ලා බ්ලාන්චේ (එය විඩාල් ඩී ලා බ්ලාෂ් ලෙස ද දක්වති)ගේ මුලිකත්වයෙන් වර්ධනය වුවක් වේ.

මෙයින් කියවෙන්නේ මිනිසා පරිසරයට යටත් නැහැයි කියලා නෙවේ. පරිසරයේ යම් යම් සීමා කිරීම් මැද මිනිසා පවා මිනිසා පරිසරයට යටත් නොවන බව මේ මතයෙන් කියවෙනවා. මිනිසා පරිසරයේ ජීවත් වන්නේ පරිසරයට උවමනා ආකාරයට නොවන බවත් මිනිසා ඔහුට අවශ්‍ය පරිදි ජීවත් වන බවත් ශක්‍යවාදින් ප්‍රකාශ කළා.

ශක්‍යවාදින්ට අනුව මිනිසා පරිසරය අභිබවා ගිය  විවිධ අවස්ථා මේ සංකල්පයට උදාහරණ සේ පෙන්වා දිය හැකියි. මේ උදාහරණ අපට අතීතයෙන් වගේ ම වර්තමානයෙන් පවා සොයා ගත හැකියි.

අපේ සිංහල පැරැණ්නෝ හදාපු බිසෝ කොටුව මං හිතන ආකාරයට ශක්‍යවාදයට උදාහරණයක්. මේ බිසෝ කොටුව වැව් බැම්මට  වැවේ ජලයෙන් ගෙන දෙන පිඩනය අඩු කළා. මේ තමා පරිසරය මිනිසාට අවශ්‍ය ආකාරයට සකස් කරගැනීම කියන්නේ.අනෙක් අතට වැවක් කියන්නේ ම  ශක්‍යවාදයට උදාහරණයක් තමා. ස්වභාවිකව ගලන ගංගාවක් හොද තැනක් බලලා හරස් කරලා මිනිස්සුන්ට ඕන කරන ආකාරයට ජලය කාලයක් තැම්පත් කරලා තියාගෙන වර්ෂාව ලැබෙන්නේ නැති කාලයේ ජලය ලබා ගන්න පාවිච්චි කළා.

මේ අනුව නුතන ලෝකයේ අය පෙන්වන උදාහරණ අතරේ පහත සිද්ධිත් තියෙනවා.

·       සුවස් ඇළ හා පැනමා ඇළ තැනීම.

        මෙම ඇළවල් දෙක තනන ලද්දේ සාගර දෙකක් සම්බන්ධ කරන්නටය. සුවස් ඇළ මඟින් මධ්‍යධරණි සාගරය (මධ්‍යධරණී සාගරය පිහිටියේ / අයත් වන්නේ අත්ලාන්තික් සාගරයේ ය.) හා රතු මුහුද (රතු මුහුද අයත් වන්නේ / පිහිටන්නේ ඉන්දියානු සාගරයේ ය) සම්බන්ධ කරනු ලැබේ. මේ ඇළ නිසා යුරෝපයේ සිට පැමිණෙන නැව් අප්‍රිකාව වටා යාත්‍රා නොකර මධ්‍යධරණි මුහුදට ප්‍රවේශ වී ඉන් සුවස් ඇළ දිගේ රතු මුහුදට ප්‍රවේශ වී ඉතා පහසුවෙන් ඉන්දියානු සාගරයට ප්‍රවේශ වේ.

 පැනමා ඇළ පැසිපික් සාගරයත් අත්ලාන්තික් සාගරයත් සම්බන්ධ කරනු ලැබේ. ඇමරිකානු වෙළද කටයුතු සදහා මෙන් ම එංගලන්තයේ නාවික කටයුතු සඳහා ද මෙය වැදගත් වේ. රොකි කඳුවැටි ඇමරිකාවට පැසිපික් මුහුද සමඟ සම්බන්ධ වීමට බාධාවක් සේ නැඟී සිටී. ලෝකයේ විශාලතම සාගරයට ප්‍රවේශ වීමට ලෝකයේ බලවත් ම රාජ්‍යට නොහැකි විම වෙළද හා නාවාක වශයෙන් ඉතා විශාල පාඩුවකි.‍ අනෙක් අතට එසේ ප්‍රවේශ වීමට නම් දකුණු ඇමරිකාව වටා ගොස් ඊට ප්‍රවේශ විය යුතු ය. මේ අවකාශීය දුර මඟහරවා ගැනීමට පැනමා ඇළ තනන ලදි.

·       අස්වාන් වේල්ල ඉදි කර නයිල් ගංගා ජලයෙන් සහාරාවේ වගා කටයුතු කරගෙන යාම.

·       එංගලන්තයේ ක්‍යු ජාතික උද්‍යානයේ සමහර ශිත සමයේ පවා පවතින හරිත වර්ණ ගහ කොළ.

·       මිනිසා අභ්‍යවකාශ ගත වී සද මත පා තැබීම මෙන් ම පෘථිවියට ඉහළින් සාදනු ලබන අභ්‍යවකාශ නැවතුම් පොළ.

·       ඩොලි වැනි සතුන් මෙන්ම ශාක වර්ධනය හා ව්‍යාප්ත කරගැනීමට ක්ලෝන කරණය හා ජාන තාක්ෂණය යොදා ගැනීම.

·       සම්බැරීන භාවිතා කර මුහුදු පතුලේ දින/ මාස ගණනාවක් ජීවත් වීම.

 මිනිසාට ජලයේ දී හුස්ම ගැනිමට නොහැකි නිසා හේ ජලය මතු පිට විවිධ කටයුතු කරගෙන ගිය ද ජලය තුළ කළ හැකි කටයුතු සීමා සහිත විය. නමුතු සම්බැරීනය හේතුවෙන් මිනිසුන් දින ගණනාවක් ජලය තුළ රැදේ. අඩි සිය ගණනක් ගැඹුරු  මුහුදු පතුළ ගවේශනය කරයි.

මෙසේ මිනිසා තමන්ට අවශ්‍ය පරිදි පරිසරය වෙනස් කරගත් අවස්ථාවන්ට උදාහරණ ඕනා තරම් පෙන්වා දිය හැකියි. මේ අදහස මතු වන්නට ඇත්නේ මිනිසාගේ ආධපත්‍යය මතු කර දැක්වීමට බව මිනිස් ස්වභාවය මනාව වටහා ගන්නා විට පසක් වේ.

මිනිසා ස්වභාවයෙන් ම යටත් වීමට කැමති සතෙකු නොවන අතර අතීතයේ පටන් මිනිසා පරිසරයට යටත් ය කියනු ලබන මතවාදය මිනිසා‍ට මදි පුංචි කමක් සේ දැනෙන්නට ඇතැයි සිතේ. මේ අනුව ම කල්පනා කරන විට මට සිතෙනුයේ දේවවාදය යනු මිනිසා මේ පාරිසරික යටත් භාවයෙන් මිදෙන්නට හදා ගත් චින්තනයක් බව ය. එනම් මිනිස් දෙවියන් ගේ ප්‍රතිරෑපය සෑදී ඇත්තේ මිනිසාගේ ස්වභාවයට අනුව ම ය. දේව  රූපකාය මිනිසාට අනුව සදා සියලු ගහ කොළ ද සතුන් ද මිනිසාගේ රුවට ඉතාම සමාන මිනිසාට අධිපති වන්නා වු දෙවියන් විසින් ය යන කාතාන්දරය දේවවාදයේ යටපත් වී ඇති කතාන්දරය යැයි මට සිතීම මේ තර්කය සනාථ කිරීමට මට උපකාර කරනු ලැබේ. (නමුත් දේවවාදය ඇරඹෙන්නේ මේ මානව ආධිපත්‍යය තහවුරු කරගැනීම ට ම නොවන බව කෙනෙකුට තර්ක කළ හැක. එය ට ඉඩ තිබේ. නමුත්  මෙහි ලා මා සම්පුර්ණයෙන් ම වැරදි බව කීමට කිසිවෙකුට නොහැකිය.) මේ අනුව බලන විට ‍පැහැදිලි වන්නේ මිනිසා පරිසරයට යටත් වන බව නොවේ. මිනිසාගේ රැව ම ඇති  මිනිසාගේ දෙවියන්ට පරිසරය ය යටත් වන බවය. මේ යටත් බවට අනුව අපේ පැරණි ලාංකීකයෝ ගස්වලටත් වන්දනාමාන කළහ (අද ද බෞද්ධ බෝධි වන්දනාවන් ප්‍රකාශ කරනුයේ ශාක වන්දනාමානය යි. එක්තරා දුරකට නත්තල් ගහ ද මේ කුලකයට අයත් වේ යැයි මට සිතේ. එහෙත් නත්තල් සමරන අය ඒ ගහට වන්දනා මාන කරන බවක් / පුජනීය බවක් මා අසා නැත ). ගරු බුහුමන් කළ හ.

 සමහර අය මෙය දුටුවේ යටත් බවක් ලෙස ය. ඒ නිසා යටත් වැසියා කපා කොටා පෙරලා දියුණු වන්නට පටන් ගත්තේ ය. පරිසරය පිළිබද මේ පෙරඅපර දෙදිග චින්තනයන් මේ ආකාරය පෝෂණ කළේ ශක්‍යවාදයේ මූල බීජ යැයි මේ අනුව මම සිතමි. මේ ආදිපත්‍ය පළුදු කරන නියතිවාදය කළක් තිස්සේ භූගෝල විද්‍යාවට ප්‍රවේශය සැපයීම ශක්‍යවාදය විසින් සුණු විසුණු කර දැමීම මා සමාන කරන්නේ පාරිසරයට යටත්ව උන් මිනිසා දේවවාදය හරහා හිස එසැවීමේ අරගලයට යි.

මේ අනුව පේනවා ස්වභාවික පරිසරය මිනිස් කටයුතු සම්පුර්ණයෙන්ම තීරණය නොකරන බවත් ස්වභාව ධර්මය මිනිසාට  තෝරා ගැනීමට ශක්‍යතා ප්‍රමාණයක් දෙන බවත්.  ඒ වගේ ම මේ දෙනු ලබන ශක්‍යතාවයන්ගෙන් මානවයා ගනු ලබන ශක්‍යතාවය මත පරිසරය විවිධ ප්‍රතිචාර දක්වනු ලබනවා. උදාහරණයකට අපි කාබන්ඩයොක්සයිඩ් ඇතුළු ‍තවත් හරිතාගාර වායු පෘථිවියට නිකුත් කරද්දි පෘථිවිය ඊට පිළිතුරක් වශයෙන් / ප්‍රතිචාර දැක්වීමක් වශයෙන් ගෝලයේ උශ්ණත්වය වැඩි කරනවා. කවුද දැන් මේ ප්‍රශ්නේ ඇති කළේ ?. මිනිස්සු. විසඳුම කව්ද ගන්න ඕන ?. ඒත් මිනිස්සුම තමා.

මිනිස්සු අද කොච්චර නම් දියුණු කියනවානම් පස් නැතුව පැළත් වවන්න පුළුවන් ලු. පසුගිය දවසක මං දැක්කා ගෝල්ඩ් ෆිෂ්ගේ මාළු ටැංකියේ මේ ගැන පෝස්ට් එකක් තියෙනවා. මිනිස්සු පොළවේ ඉන්න ඉඩ මදි හංදා පොළව සාගරයට යටවෙන්න පුළුවන් හංදා (සාගර ජල මට්ටම ඉහළ ගියොත් යට වෙනවා නේ) සාගරයේ කෘතීම දුපත් පවා හදනවා.

 මිනිස්සු  කියන්නේ මිනිස්සුන්ට. උන් මහ පුදුම ජාතියක්. ශක්‍යවාදය කියන්නේ ඒ පුදුම සතා ගැන පුංචි කතාවක් විතරයි. එයාලා ගැන කතා කරන්න තව ගොඩාක් තියෙනවා. ඊට පස්සේ පෝළිමක් තියෙනවා මේ මිනිසා කියන එකා කරපුවා ගැන කියන්න. ඊට පස්සේ කරන එව්වා. ඊටත් පස්සේ කරන්න ඉන්න එව්වා. මේ බ්ලොග් එක එවිවාගෙන් මෙව්වාගෙන් පිරෙන්නේ ඒ දේවල් කතා කරන කොට තමයි.

අපි නියති වාදය ගරු කළත් නැතත් ශක්‍යවාදය ගරු කළත් නැතත් මතක තියාගන්න ඕන කරන එකක් තියෙනවා ඒ තමයි අපි කරන හැමදේටම පරිසරය ප්‍රතිචාර දක්වනවා !

(සෑම ක්‍රියාවකටම සමාන වු ද ප්‍රතිවිරුද්ධ වු ද ක්‍රියාවක් ඇතැයි කියා නිව්ටන් කියා ඇත.)

නියතිවාදී සංකල්පය

20 වන සියවසයේ දී වඩාත් ප්‍රචලිත වු භූගෝල විද්‍යාවේ ප්‍රධානතම ප්‍රවේශයක් වන නියතිවාදී සංකල්පය ෆෙඩ්රික් රැට්සෙල්ගේ ලිපි ලේඛන හරහා සමාජ ගත විය. එම අදහස් සදහා රැට්සෙල්ට ඩාවින්ගේ පරිණාමවාදී අදහස් බලපාන්නට ඇතැයි සිතිය හැක. මන්ද යත් එකල භොතික විද්‍යාත්මක හෝ රසායන විද්‍යාත්මක සොයා ගැනීම් රාශියක් සමාජ විද්‍යාත්මක විශයයන් පෝෂණය කරගැනීමට ඒ ඒ ක්ෂේත්‍ර වල විද්වත් අය පෙළඹුනු බැවිනි.

  නියතිවාදයේ මුලික අදහස වන්නේ මිනිසා භෞතික පරිසරයට යටත් ය යන්නය. මොවුන් පෙන්වා දුන් ආකාරයට ,

•    මිනිසාට පරිසරය ජය ගත නොහැක.
•       මිනිසා පරිසරයට අනුවර්තනය විය යුතුය.
•       මිනිසා පරිසරයේ කොටසක් (අංශුවක්) පමණි.

 20 වැනි සියවසයට කලින් ඈත අතීතයේ වාසය කළ  ඇරිස්ටෝටල්, සොක්‍රටීස්, හිපොක්‍රොටීස්, මොන්ටෙසික්‍යු, අල් ජාහිශ්, ඉබන් කාල්ඩූම්, යනාදී අය ද යම් යම් නියතිවාදී අදහස් දරන ලද බව පෙනේ. එහෙත් තවත් සමහර අය පෙන්වා දෙන්නේ මෙය චීනයේ ක්‍රි:පූ දෙවන සියවසයේ දී පමණ දක්නට ලැබුණු බවයි.
 

පුරාණ ග්‍රීකයන් ‍ශීත කලාපය සෞම්‍ය කලාපය හා නිවර්තන කලාපය වශයෙන් කලාප තුනකට ලෝකය බෙදන ලදී. ග්‍රීක ජන සමාජය ස්ථානගතව පැවතියේ සෞම්‍ය කලාපයේ වන අතර ග්‍රීකයන් අන් හැමට වඩා බුද්ධිමත් එමෙන්ම දියුණු සමාජයීය වටපිටාවක් සහිත වු බැවින් ඔව්න්ගෙේදියුණුවට බලපැ පුබලතම හේතුව වන්නේ එහි භූ විශමතාවය බව ඔවුන් ගේ අදහස විය. ලෝක සිතියමේ තමාට ඉහළින් ඇති ශීත කලාපයත් පහළින් ඇති ඝර්ම කලාපයත් අඩු දියුණු කලාප වී ඇත්තේ එහි පවතින දුර්වල පරිසරය බව ඔවුන්ගේ අදහස වීඇත. 

ඇරිස්ටෝල් හා ඔහුගේ මතය දරන්නන් පෙන්වා දෙන ආකාරයට මිනිසුන්ගේ ස්වභාවය තින්දු තීරණ ගැනීම මෙන් ම පදිංචි වීම කෙරෙහි පරිසරය බලපාන් ලැබේ. ග්‍රීසිය බුද්ධිමතුන්ගේ නිවහන වී ඇත්තේ එහි පවතින ඉතා සෞම්‍ය දේශගුණය හා හිතකර භූ විශමතාවය ආදී තත්ත්ව හේතුවෙන් බව ඔවුන් තවදුරටත් පෙන්වා දේ. මේ බව පෙන්වීමට ඔහු සරළ ගණයේ දේශගුණ වර්ගීකරණයක් ද ඉදිරිපත් කර ඇත. යම් ප්‍රදේශයක පවතින භූ විශමතාවය එම ප්‍රදේශයේ පරිපාලනය හා දේශපාලනය ද සකස් කරන බව මොහු පෙන්වා දී ඇත. හෝමර් ද මානව චර්යාව කෙරෙහි භූ පරිසරය බලපාන බව පෙන්වා දුන් අයෙකි. නුතනයේ පවා දේශගුණය හා භූ විශමතාවය කෘෂි ආර්ථිකය කෙරෙහිත් කාර්මික ආර්ථිකය කෙරෙහිත් ඉතා තදින් බලපෑම් කරනු ලැබේ. යම් බෝගයක වගා කිරීම සම්බන්ධව ප්‍රධාන තීරණය ගනු ලබන්නේ එම අවකාශයට බලපානු ලබන පරිසර තත්ත්වය බව පැරණ්නෝ පවා හොදින් දැන සිටිය හ.

උදාහරණයක් ලෙස ලෝකය පුරා ම ‍තිරිගු වැවිය නොහැක්කේ ඊට අවශ්‍ය සාධක ලෝකය පුරාම නැති බැවිනි. තේ වගාවට හිතකර දේශ ගුණයක් ලංකාවේ පැවතිය ද ලංකාව පුරා තේ වගා කළ නොහැක. වගා කළ ද එහි ගුණාත්මක බවේ අඩු ලුහුඩුකම් මතුවේ. නුවර එළියේ වවන සමහර මල් පහත රට වෙරළබඩ කලාපයේ වගා කළ හැකි වුවත් මල නුවරඑළියේ තරම් සාර්ථක කරගැනීමට මහත් වෙහෙසක් දරන්නට සිදු වේ. නුවර එළියේ පොහොර නැතිව හැදි පිපෙන ලොකු රෝස මල් වෙරළබඩ තැන්නේ හෝ අභ්‍යන්තර තැන්නේ වගා කළ නොහැකි බව විනෝද චාරිකා ගොස් මල් අතු කඩාගෙන ආ අය හොදින් දනිති. වෙනත් ඕනෑම වගාවක් එසේ වේ.

කාර්මික කටයුතු කෙරෙහි පවා දේශගුණය / පරිසරය ඉතාම තදින් බලපානු ලැබේ. ‍හැම රටකටම නැව් තැනිමේ කර්මාන්තය, ගුවන් යානා කර්මාන්තය කළ නොහැක. කඩතොළු වෙරළක් නැතිව ගැඹුරු වෙරළක් නැතිව නැව් හදන්නට බැරිවා සේම වියළි කාළගුණයක් සහිත කලාපයක් විමත් අත්‍යාවශය වේ. බොහෝ කර්මාන්ත ස්ථාන ගත වන්නේ ඊට අදාළ පරිසරයේ පාරිසරික තත්ත්වය සලකා බලා ය. 

ආර්ථිකය මත ජන ජීවිතය සකස් වන අතර ජන ජීවිතය පවත්වා ගෙන යනු ලබන ආකාරය අනුව එහි සමාජය, සංස්කෘතිය, දේශපාලනය සකස් වේ. එනම් දිර්ඝව සිතා බලන විට සියුම් ලෙස පරිසරය මිනිසාගේ සියළු දේ පරිසරයට ඕනා කරන ආකාරයට සකස් කර ඇති බව පෙනේ. 

සංස්කෘතීක අංගයක් ලෙස භාෂාව සලකන්නේ නම් එය සකස් වීම කෙරෙහි පරිසරය බලපා ඇති බව ප්‍රකට කරුණකි. නිවර්තන කලාපයේ වැසියන් බස හැසිරවීමේදී කට හොදින් ඇර වචන උච්චාරණය කරන අතර සීත කලාපයේ වැසියන් සීත බව හේතුවෙන් මුව මදක් විවර කරමින් වචන උච්චාරණය කරයි. සීත කලාපයේ උපත ලද සාම්ප්‍රදායික නර්ථනයන් බොහෝ මන්දගාමී නමුත් නිවර්තන කලාපයේ සාම්ප්‍රදායික නර්තනයන් ‍බොහෝ වේගවත් ය. සත්ත්ව හමින් සාදන බෙර හඩත් සමග කැලතෙන පාරිසරික උෂ්ණත්වය, පරිසරයේ නිරතර සිදු වන චංචල වීම් නිවර්තන කලාපයේ (ඝර්ම කලාපයේ) කවර නර්තන සම්ප්‍රදායක වුව ද අංගයකි / ස්වභාවයකි. රිකි මාටින්ලා ගේ සංගීත සම්ප්‍රදාය ඒ කලාපයේ පවතින දැඩි සිතලෙන් මිදුනු සංස්කෘතියට ගැලපුන ද මෙම කලාප වලට අවශ්‍ය වන්නේ සිත නිවන සනහන සංගීතයක් බව බොහෝ විද්වතුන් ද පෙන්වා දී ඇත.

විශේෂයෙන් ඝර්ම කලාපයේ මනාලියන් රතු වර්ණයත් සීත කලාපයේ වැසියන් හිම වමන් සුදෝ සුදු  මංගල ඇදුමක් ද අදිනු ලබන්නේ පරිසරයට අනුවර්තනය වු සංස්කෘතියක උරැමය නිසාය. සමහර රටවල සම්ප්‍රදාය ගරුකරන මුස්ලිම්  සහෝදරියන්ට කළු පැහැති දිග ලොගුවක් ඇදිමට නියම වේ. ඊට හේතුව වන්නේ ඔවුන්ගේ එළිමහන් කටයුතු අධෛර්යමත් කීරීම ය. (කාන්තාව විනය ගරුක වන තරමට මාජය යහපත් කරගත හැකි යන අදහස ඔවුන් පිළිගනී. දැඩි නීති රීති පැනවීමට හේතුව එයයි.) කාන්තාර පරිසරය නිජ බිම කරගත් ඔවුන්ට කළු ලෝගුවක් ඇග ලා ගෙන එළිමහනේ  කටයුතු කිරිම බොහෝ අපහසුය.

සමහර අවකාශවල ජීවත් වීමට නම් ඒ පරිසර තත්ත්ව වලට හැඩගැසීම අනිවාර්යය වේ. ශීත කලාපයක කෙනෙකුට කපු ඇදුමකින් පමණක් සැරසී එළිමහනේ වීදියක ඇවිද යා නොහැක.එවන් සිතුම් පැතුම් ඒ පළාත් වල අයට පහළවන්නේ ද නැත්තේ එසේ යා නොහැකි බව ඔවුන් දන්නා බැවිනි. හොදින් ඉර පැයූ දිවා කාලයක ඇදුම් දෙක-තුනක් ඇද සීත කබායක් හා ලොම් සළුවක් පැලද හිම තොප්පියක් ද දමාගෙන නිවර්තන කලාපයේ විදීයක ඇවිද යන කෙනෙකු ගැන සිතන්න. ඒ විලාසිතාව එම පරිසරය ප්‍රතික්ෂේප කරන බැවින් ඒවා කළ නොහැක.

අප ආගම් පවා ඇදහිල්ල, පුද සිරිත් පවා සකස් කර ඇත්තේ පරිසරයයි. නිවර්තන කලාපයේ මුල් බැසගත් ආගම් දහම් සත්ත්ව ආහාර හෙළා දකිති. ඉහළ ජෛව විවිධත්වයක් හිමි මෙවන් කලාපයන දී එය මුල් බැස ගත්තද ගෝලීයකරණය නොවු ජන සමාජයක ජාත්‍යන්තර වෙළදාම දුර්වල කාලයක ශිත කලාපයේ වැසියන් කෙසේ එවැනි ආගමක් අදහන්න ද? ඔවුන් මේ උයනේ ඇති සියළු ගහ කොළ සේ ම සියළු සතුන් ද උඹලාට ආහාර පිණසය, කියා කියන දහමක් පිළිගත්තේ ඔවුන්ට එකල එය ගැලපුණු බැවිනි. මුකුණුවැන්න, කංකුන්, ගොටුකොළ මිටි / නැවුම් පලතුරු, එළවළු අද මැපෙරදිග වෙළදපොළේ ද විකිණිමට ඇති බැවින් අද නම් ලොව පුරා සියලු ආගම් පිළි ගැනෙන්නේ පුද්ගල නිදහස මත ය. එහෙත් එය වාණිජවාදී ය, මුල්‍යවාදීය. එනම් වෙලදපොලේ බහුලව ඇති මාංශ ආහාර නොගෙන පිටරටින් ගෙන්වන ශාක ආහාරයට ගැනීමට මුදල් අවශ්‍ය වේ. මේ නිසා ශාක භක්ෂක බව රැක ගැනීමටත් එය පවත්වා ගෙන යාමටත් මුදල් අවශ්‍යය.

ආර්ද්‍රතාවය උච්ඡත්වය භූ විශමතා ආදී ලක්ෂණ මිනිස් ජීවිතයට බලපෑම් කරන බව හිපොක්‍රොටීස් පෙන්වා දී තිබේ. 

මිනිසුන් ගේ බාහිර කායික ස්වරෑපය තීරණය කරනු ලබන්නේ ඒ ඒ පුද්ගලයා උපත ලබන, වාසය කරන  පාරිසරික තත්ත්වය බව පස්වන සියවසයේ විසු  සොක්‍රටීස්  හා අල් ජාහිශ්, ඉබන් කාල්ඩූම් යන අය පෙන්වා දී ඇත. ස්ට්‍රබෝ විසින් මානවයාගේ භෞතික ජීවන රටාවට පරිසරය බලපාන බව පෙන්වා දී ඇත. අප්‍රිකාවේ මිනිසුන්ගේ සමේ අධික කළු පැහැයට හේතුවක් වන්නේ සහරාව ඇසුරු කරගත් අප්‍රිකාවේ අධික උෂ්ණත්වය බව මොවුන් පෙන්වා දී ඇත.‍  අල් ජාහිශ් පෙන්වා දී තිබෙනවා මානවයා මෙන් ම විවිධ සතුන් ද පරිසරයට අනුවර්තනය වීමෙන් සිය ජිවිතය රැක ගනු ලබන ආකාරය ය. එමෙන් ම ඔහු තවදුරටත් පෙන්වා දුන් ආකාරයට සත්ත්ව සමේ තද අදුරැ පැහැයට හේතුව වන්නේ අරාබි මහද්වීපයේ ඇති භාෂ්මික පාෂාණ, බැසෝල්ට් වල බලපෑම නිසා බවයි.

සාමාන්‍ය වෘකයා දුඹුරු හා එවැනි අදුරැ පැහැයක් ගත්ත ද හිම ආශ්‍රීතව වෙසෙන සතා සුදු පැහැතිය. මුවා පිණි මුවා වු විට ද බස්සා හිම බස්සා වු විට ද වලහා හිම වලහා වු විට ද මෙසේ සමේ පැහැය වෙනස් වන බව පෙනේ. පැහැය වෙනස් කරමින් ජිවත් වන කටුසු විශේෂ ලංකාවේ බොහෝ පළාත් වල සුලබ දසුනක් වන අතර බොහෝ සතුන් පරිසරයේ ම හැඩ ගෙන වෙනත් සතුන්ගේ ගොදුරැ බවට පත් වීම වලක්වා ගනී. මෙම නියතය මිනිසාට  පමණක් වෙනස් නොවන බවත් මිනිසුන් ද මෙසේ ප්‍රබල පරිසරයේ නියති වාදී පාලනයට යටත් වන බවත් ප්‍රකාශ කෙරිණි. නමුත් පසුකාලීන විවේචකයන් විසින් පෙන්වා දුන්නේ නියතිවාදීන් මෙවැනි කරැණු තුළින් වර්ණභේදවාදය හා වර්ගබේදය පෝෂණ කරන බවය.

බලවතා විසින් දුබලයා පාලනය කරන බව කියන මෙම අදහස වහල්බව පැවති සමාජ වල එම අසාරණ ක්‍රියාව නිවැරදි කිරිමට කරන ලද සුදු හුණු ගෑමක් ලෙස ඇතැමෙක් දකින්නේ ඒ නිසාවෙනි. මෙය නියතිවාදීන්ට එල්ල වු චෝදනාවකි. 

නිවර්තන කලාපයේ සිටින අශිෂ්ට මිනිසුන් ශිෂ්ට සම්පන්න කිරීමේ උදාර අරමුණ ඇතිව සෞම්‍ය කලාපයේ ප්‍රබලයෝ දුබලයන් සිටින්නේ යැයි ඔවුන්ම විශ්වාස කළ ඝර්ම කලාපයට පැමිණ සිය ආධිපත්‍ය පැතිර  වුහ. බාරොන් මොන්ටෙස්ක්‍යු (1689-1755) ප්‍රකාශ කලේ නිවර්තන කලාපයේ මිනිසුන් මහල්ලන් සේ හැසිරෙන අලස මිනිසුන් කියා ය. ‘ද ස්ප්‍රිට් ඔෆ් ද ලෝ’ කෘතියෙන් පරිසරය හා ඉතිහාසය රාජ්‍ය ආයතන නිර්මාණයට බලපාන සැටි ‍ඔහු පෙන්වා දී ඇත. ශීත කලාපයේ මිනිසුන් තරැණයන් මෙන් ක්‍රියාශිලි වන බවත් ඔහු පෙන්වා දුන්නේ ය. අති විශිෂ්ඨ ශිස්ටාචාරයන් විනාශ කළ අධිරාජ්‍යවාදය පෝෂණය කළ මුල් කාලීන අදහස් නියතිවාදින් ද දරණ ලදි යැයි පසු කාලීනව එල්ල වු චෝදනාවකි.

මිනිසාට පරිසරය ජය ගත නොහැකි බව කියන  නියතිවාදීන් සියලු සංවර්ධන ප්‍රයත්නයන් විග්‍රහ කරනු ලබන්නේ පරිසරය නැමැති ප්‍රබලයාට යටත්ව සිය කටයුතු කර ගෙන යාමට දරන ප්‍රයත්න වශයෙනි. එය පරිසරය ජය ගැනීමක් නොව යටත් වැසියෙකු ජිවත් වීම පිණිස ජීවිකාවක් කරගෙන යෑමක් මෙනි. 

ගෝලීය උශ්ණත්වය ඉහළ යාම වැනි කරුණු වලින් මිනිසා කළබළ වීම ම තුළින් පවා පෙන්වනු ලබන්නේ මිනිසාගේ යටත් බව ම ය. නියතිවාදය තවදුරටත් පැහැදිලි කරන විට ඔවුන් පෙන්වා දෙන ආකාරයට ගිනි කදු පිපිරී යාම්, භූමි කම්පා, සුනාමි, ටො(ර්)නාඩෝ, වාසුළි, කුණාටු, ආදී නොයෙකුත් පාරිසරික ක්‍රියාකාර කම් මිනිසාට පාලනය කළ නොහැක. තුන්වන සහශ්‍රකය එළඹීමත් සමග ආ පාරිසරික උපද්‍රව රැසක් මිනිසාගේ බලවත් ම රාජ්‍ය කැළඹු (කැත්‍රිනා, විල්මා, බිටා, චාලි ආදී නිවර්තන වාසුළි) අතර දහස් ගණනක් මරා දැමුවේය. මෙය පශ්චාත් නියතිවාදයේ උපතට බලපෑ අතර මේ වන විට නියනිවාදය නැවත වරක් සමාජයේ මුල් බසිමින් පවතී. 

අනෙක් අතට ඔවුන් කිය පරිදි පරිසරයට මිනිසා නැතිව පැවතිය හැක. එය එහි උපතේ සිට වසර බිලියන ගණනක් පැවතියේ ද එසේ ම ය. නමුත් මිනිසා බිහි වුයේ විශේෂ පාරිසරික තත්ත්වයක් යටතේ වන අතර එම තත්ත්වය වෙනස් වී ගිය දිනෙක යළි මිහිමත මිනිසා නොමැතිව පවතිනු ඇත. 

නුතන සංවර්ධන ප්‍රයත්නයේ නව මානය ලෙස දකින තිරසර සංවර්ධන සංකල්පය ‍ද නියතිවාදය මත යැපෙන බව මේ අනුව පෙනේ. පරිසර හිතකාමී සංවර්ධනය යනු පරිසරයට යටත්ව ගොඩ නගනු ලබන සංවර්ධනයකි. පරිසරයට අනුගත නොවන සංවර්ධන ප්‍රයත්නයන් නොපවතින්නේ යම් හෙයකින් අප පරිසරයට එරෙහි වුවහොත් එදාට ඌ අපේ ගෙල මිරිකනු ඇතැයි යනුවෙන් ඉන්දීය ලේඛිකා කමලා මාකන්දයාර් කියු කතාව සනාථ කරමිනි. 

20 වන සියවසයේ විසු ජර්මන් ජාතික ෆෙඩ්රික් රැට්සෙල් (Fredrick Ratzel)ගේ ලිපි ලේඛන විසින් මේ අදහස නැවත පණ ලැබු අතර ඔහුගේ ශිෂ්‍යාවක වු එලන් සෙම්පල් (E.C. Sempal) (1863-1932) ද නියතිවාදය පැතිරවීමේ ලා විශාල දායක්ත්වයක් දෙන ලදී. ඇයට අනුව මෙම නියතිවාදය යන ක්ෂේත්‍රය අයත් වන්නේ මානව භූගෝල විද්‍යා ක්ෂේත්‍රයට ය. ඈ තවදුටත් පැහැදිලි කර ඇති පරිදි යමක භූගෝලීය වශයෙන් සිදුවන පාලනය නියතිවාදය වේ. එමෙන් ම මිනිසා පරිසරයේ නිර්මාණයක් මිස පරිසරය මිනිසාගේ නිර්මාණයක් නොවන බව පෙන්වා දී ඇත. ඉන්දියාවේ කටුක පාරිසරික තත්ත්ව මුල් කරගෙන බුදු දහම බිහි වන්නට ඇති බව ද බොහෝ ආගම් එවැනි දුෂ්කර තත්ත්ව යටතේ බිහිව ඇත්තේ පරිසරයට යටත් වීමෙන් දැනුණු පීඩනය හේතුවෙන් ය. යුරෝපය පුරා මේ අයගේ අදහස් පැතිර යන විට ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ නියතිවාදය පැතිර වීමට එල්ස්වර්ත් හංටින්ටන් ( E. Huntintion) වැන්නෝ කටයුතු කළහ.

1966 දී Gorden R. Lewthwaite පරිසරය හා නියතිවාදය නම් ලිපියේදී ඔහු පැහැදිලි කරන්නේ ද භෞතික පරිසරය මානව ක්‍රියාකාර කම් පාලනය කරන බවයි. එ මෙන් ම නියති වාදය ප්‍රභේද ගණනාවකින් සමන්විත පද්ධතියක් සේ සැලකිය හැකි බව ඔහු පෙන්වා දී ඇත. සෙනවි එපිටවත්ත මහතා සිය භූගෝල විද්‍යාවේ න්‍යායාත්මක පසුබිම නම් කෘතියේ පස්වන පරිච්ඡේදයේ 72 පිටුවෙදී මේ පිළිබදව සාකච්ඡා කොට ඇත. එහි දැක්වෙන ආකාරයට ‘පාරිසරික සාධක වලින් නිපදවෙන බලයට යටත්ව හෝ එම බලයට යටත්ව හෝ එම බලයට පැහැදිලි ලෙස ගැටුමක් ඇති නොකරන ආකාරයට මානව ක්‍රියාකාර කම් නිර්මාණය වන බව’  ලෙව්ත්වේට් විසින් පෙන්වා දී ඇත. 

ඉතා සුප්‍රසිද්ධ විද්වතෙකු වු එච්. ජේ. මැකින්ඩර් ද මානව භූගෝල විද්‍යාව භෞතික පරිසරය අනුව බව පෙන්වා දී ඇත.

නියතිවාදින් පෙන්වා දෙන කරුණු බොරුවක් කියා කීමට විවේචකයන්ට අද වන තුරු ම නොහැකි වී ඇත. එහෙත් ආනාගත ලෝකයේ විද්‍යාව හා තාක්ෂණය මත ඔවුන් බලාපොරොත්තු  තබා සිටිති. නමුත් මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් වලට පිළිතුරැ ලෙස පරිසරය ගන්නා විවිධ ක්‍රියා මාර්ග තුළ මිනිස් හැකියාවන්ට අත පෙවිය හැකි මානය තවත් දුරස් වන බවක් දැන් දැන් පෙනෙමින් තිබේ. ‍

අන්තිමේදී මට හිතෙනවා.....

 මිනිසා ගේ අවසාන දවසට එම අවසානය ආරම්භය සේ ම පරිසරය බලා සිටිනු ඇත. නමුත් පරිසරයේ අවසාන දවස මිනිසාට කිසිම දිනයක දැකිය නොහැකි වනු ඇත. පෘථිවියේ අවසන් දිනය සැබවින් ම බලා සිටින කෙනෙක් වෙතොත්, හේ මිනිසෙකු නොවනු ඇත. මන්ද මිනිසා කියා කියත හැක්කේ පෘථිවියේ ඉපදි ඒ මත ඇවිද ගිය, ඒ තුළ මිහිදන් වන ජිවියෙකුට  පමණය .